Sunce zrači energiju u širokom rasponu talasnih dužina, od kojih je većina nevidljiva ljudskom oku. Kraće talasne dužine, nose više energije a samim tim nose i veću mogućnost za štetu. Ultraljubičasto (Ultraviolentno – UV) zračenje dopire do Zemljine površine u talasnim dužinama između 290 i 400 nm (nanometar – milijarditi deo metra). Talasne dužine vidljive svetlosti su od 400 do 700 nm.
UV zračenje Sunca je uvek igralo važnu ulogu u našem okruženju. Ono utiče na gotovo sve žive organizme. Kod mnogih vrsta se razvilo i određeno biološko delovanje na njih. UV zračenje različitih talasnih dužina se razlikuje po svom delovanju. Ljudi i biljke žive i sa korisnm i sa štetnim dejstvom UV zračenja koje dolazi sa Sunca. UV zračenje veće talasne dužine od 320 – 400 nm, zove se UV-A, igra korisnu i ključnu ulogu u formiranju vitamina D u koži, a ima štetnu ulogu jer uzrokuje opekotine na ljudskoj koži i kataraktu u našim očima. UV zračenje sa kraćim talasnim dužinama, 290 – 320 nm, spada u UV – B deo elektromagnetskog spektra. UV – B uključuje i UV talase talasnih dužina do 280 nm, ali zračenja ispod 290 nm ne dopiru do Zemljine površine. UV – B zračenje uzrokuje oštećenja na molekulskom nivou dezoksiribonukleinske kiseline (DNK).
DNK lako apsorbuje UV – B zračenje što uzrokuje promenu oblika molekula na nekoliko načina. Ilustracija prikazuje jednu takvu promenu zbog izloženosti UV-B zračenju.
No, žive ćelije su „pametne“. Tokom miliona godina razvoja u prisustvu UV – B zračenja, ćelij su razvile sposobnost za popravak DNK. Poseban enzim stiže do oštećene stranice, uklanja oštećeni deo DNK, i zamjenjuje ga pravom komponentom (na temelju podataka sa drugog mesta na DNK molekulu). To čini DNK nešto otpornijim na oštećenja od UV-B zračenja.
Osim vlastite otpornosti, živa bića su zaštićena od prekomerne količine UV zračenja ozonom. Sloj ozona u gornjim slojevima atmosfere apsorbuje UV-zračenja i sprečava većinu da dostignu Zemlju. Ipak, od sredine 1970-ih, ljudske aktivnosti menjaju hemiju atmosfere na način da smanjuju količinu ozona u stratosferi (sloj atmosfere u rasponu od oko 11 do 50 km u visini). To znači da više ultraljubičastog zračenja može proći kroz atmosferu do površine Zemlje, posebno na polovima i okolnim regijama u određeno doba godine.
Bez sloja ozona u stratosferi koji nas štiti od prekomerne količine UV – B zračenja, život kakvog poznajemo ne bi mogao da postoji.
Detaljnije na NASA Earth Observatory
Sviđa mi se Učitavanje...
Neka ostanu!
Sve je fizika 